MADEN ATIKLARI YÖNETMELİĞİ

YÖNETMELÄ°K

Çevre ve Åžehircilik Bakanlığından:

MADEN ATIKLARI YÖNETMELİĞİ

BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu YönetmeliÄŸin amacı; madenlerin aranması, çıkarılması, hazırlanması/zenginleÅŸtirilmesi veya depolanması sonucunda ortaya çıkan atıkların üretiminden nihai bertarafına kadar çevre ve insan saÄŸlığına zarar vermeyecek ÅŸekilde yönetilmesine iliÅŸkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; madenlerin aranması, çıkarılması, hazırlanması/zenginleÅŸtirilmesi veya depolanması sonucunda ortaya çıkan atıkların yönetimi için gerekli olan iÅŸlemleri kapsar.

(2) Bu Yönetmelik;

a) Maden sahalarında doğrudan madencilik faaliyetlerinden kaynaklanmayan atıkları,

b) Maden galerilerine ve sondaj çukurlarına su basılmasını veya yer altı suyunun reenjeksiyonunu,

kapsamaz.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 3 üncü, 8 inci, 11 inci, 12 nci, 13 üncü maddeleri ile 29/6/2011 tarihli ve 644 sayılı Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı’nın TeÅŸkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 2 nci, 8 inci ve 9 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Atık: Üreticisi veya fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel kiÅŸi tarafından çevreye atılan veya bırakılan ya da atılması zorunlu olan herhangi bir madde veya materyali,

b) Atık barajı: Madenlerin zenginleÅŸtirilmesi sonucunda ortaya çıkan atıkların depolanmasına yönelik olarak inÅŸa edilen sedde ve arkasında bir rezervuar oluÅŸturan mühendislik yapısını,

c) Atık çöktürme havuzu: Madenlerin zenginleÅŸtirme iÅŸlemine tabi tutulması sonucu ortaya çıkan atıkların çöktürülmesiyle proses suyunun arıtılarak deÅŸarj edilmesi veya fiziksel arıtım sonucu tekrar kullanımına yönelik inÅŸa edilen yapıyı,

ç) Atık yönetim planı: Ä°ÅŸletmeci tarafından Ek-1’de yer alan format doÄŸrultusunda hazırlanan planı,

d) Bakanlık: Çevre ve Åžehircilik Bakanlığını,

e) Büyük kaza: Herhangi bir maden atığı bertaraf tesisinin iÅŸletilmesi esnasında, tesis içinde veya dışında çevre ve/veya insan saÄŸlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir olayı veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduÄŸu büyük bir yayılım, yangın veya patlama olayını,

f) Cevher: Jeolojik ortamlardan içeriÄŸindeki ekonomik deÄŸerlerden yararlanmak üzere çeÅŸitli madencilik uygulamaları ile çıkarılarak, doÄŸrudan ve/veya belirli zenginleÅŸtirme iÅŸlemlerine tabi tutularak ekonomiye kazandırılan doÄŸal kaynak varlıklarını,

g) Cevher hazırlama/zenginleÅŸtirme: Madenler üzerinde gerçekleÅŸtirilen termal imalat iÅŸlemleri, ergitme ya da izabe dahil metalürjik iÅŸlemler ve benzeri endüstriyel prosesler dışında kalan, boyut deÄŸiÅŸikliÄŸi, sınıflandırma, ayırma ve özütleme amacıyla yapılan fiziksel, kimyasal, biyolojik iÅŸlemlerin tek tek veya birlikte uygulamaları sonucunda ekonomik deÄŸeri olan madde ve malzemelerin kazanılmasına yönelik iÅŸlemleri,

ÄŸ) Geçirimsizlik sistemi: Depolama sahasında doÄŸal olarak bulunan ya da sonradan oluÅŸturulan geçirimsiz tabakayı,

h) Ä°nert maden atığı: Ek-4/A’da verilen listede yer alan veya Ek-4/B’ye göre belirlenen maden atıklarını,

ı) Ä°ÅŸletmeci: Maden atık bertaraf tesisini de içeren maden tesisini iÅŸleten kiÅŸi, kurum ya da kuruluÅŸu,

i) Ä°l müdürlüÄŸü: Çevre ve Åžehircilik Ä°l MüdürlüÄŸünü,

j) Kategori A tesisi: YönetmeliÄŸin Ek-5’inde tanımlanan tesisleri,

k) Kategori B tesisi: Kategori A dışındaki tesisleri,

l) Maden: Yer kabuÄŸunda ve su kaynaklarında doÄŸal olarak bulunan ekonomik ve ticari deÄŸeri olan petrol, doÄŸal gaz, jeotermal ve su kaynakları dışında kalan her türlü maddeyi,

m) Maden atığı: Madenlerin aranması, çıkarılması, hazırlanması ve zenginleÅŸtirilmesi veya depolanması sonucunda oluÅŸan katı veya ÅŸlam/sulu çamur ÅŸeklinde madde veya malzemeyi,

n) Maden atığı bertaraf tesisi: 2/4/2015 tarihli ve 29314 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi YönetmeliÄŸinin Ek-2A’sında tanımlanan bertaraf yöntemleri çerçevesinde, madencilik faaliyetlerinden kaynaklanan atıkların bertarafı amacıyla kullanılan atık barajı, atık göletleri, atık yığını, pasa yığını, çöktürme havuzları, atık havuzu, pasa depolama alanları, macun dolgu, üretimi biten yığın liç alanları,

o) Pasa: CevherleÅŸme ihtiva etmeyen veya mevcut ekonomik ve teknik ÅŸartlara göre zenginleÅŸtirilmesi mümkün olmayan, ancak iÅŸletme gereÄŸi üretilmesi zorunlu olan ve kazı iÅŸlemi dışında herhangi bir iÅŸleme tabi tutulmamış madde veya malzemeyi,

ö) Sızıntı suyu: Depolanan maden atıklarından süzülen ve kaynaklanan her türlü sıvıyı,

p) Tehlikeli madde: 11/12/2013 tarihli ve 28848 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelikte yer alan tehlikeli madde ve müstahzarları,

r) Tehlikeli maden atığı: Atık Yönetimi YönetmeliÄŸi’nin Ek-3/A’sında yer alan tehlikelilik özelliklerinden birini ya da birden fazlasını taşıyan, Ek-4’te altı haneli atık kodunun yanında yıldız (*) iÅŸareti bulunan maden atıklarını ve/veya bu YönetmeliÄŸin Ek-3’ünde belirtilen analizler sonucunda ilgili mevzuatta yer alan sınır deÄŸerleri aÅŸan maden atıklarını,

s) Tehlikesiz maden atığı: Atık Yönetimi YönetmeliÄŸi’nin Ek-4 atık listesinde yıldız (*) iÅŸareti bulunmayan maden atıklarından bu YönetmeliÄŸin Ek-3’ünde belirtilen analizler sonucunda ilgili mevzuatta yer alan sınır deÄŸerleri aÅŸmayanları,

ÅŸ) Yığın: Cevher ve pasaların açık alanda yığılmasıyla oluÅŸturulan kümeyi,

t) Yığın liçi: Geçirimsiz bir tabaka üzerine yığılmış olan cevhere çözücü kimyasalların verilmesiyle, kıymetli metallerin çözeltiye alınması iÅŸlemini,

u) Uygulama projesi: Maden atıklarının depolandığı tesisler için Ek-6’da belirtilen kriterlere göre hazırlanan yapı–inÅŸaat projesini,

ü) Zayıf asitte çözünebilir siyanür: Belli pH (4.5 – 6) deÄŸerleri arasında çözünüp serbest siyanüre dönüÅŸen tüm basit veya kompleks siyanür bileÅŸiklerini,

ifade eder.

Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM

Genel Hükümler, Görev, Yetki ve Yükümlülükler

Genel hükümler

MADDE 5 – (1) Maden atıklarının geçici depolanması, taşınması ve iÅŸlenmesi sırasında su, hava, toprak, bitki, hayvan ve insanlar için risk yaratmayacak, gürültü, titreÅŸim ve koku yoluyla rahatsızlığa neden olmayacak, doÄŸal çevrenin olumsuz etkilenmesini önleyecek ve böylece çevre ve insan saÄŸlığına zarar vermeyecek yöntem ve iÅŸlemlerin kullanılması esastır.

(2) Maden atıkların topraÄŸa, denizlere, göllere, akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara dökülmesi, doÄŸrudan dolgu yapılması ve depolanması suretiyle çevrenin kirletilmesi yasaktır.

(3) Maden atıklarının sürdürülebilir çevre ve insan saÄŸlığı ile sürdürülebilir kalkınma prensipleri göz önünde bulundurularak yönetilmesinde mevcut en iyi teknik ve teknolojilerin seçilmesi ve uygulanması esastır.

(4) Maden atıklarının, lisanslı geri kazanım ve bertaraf tesisleri dışında yetkisiz kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından geri kazanılması ve bertaraf edilmesi yasaktır.

(5) Maden atıkları, madencilik faaliyetinden kaynaklanmayan ve birbiriyle reaksiyon verebilecek diğer atıklarla karıştırılarak aynı depolama tesisinde depolanamaz.

(6) Maden atıklarının depolandığı bertaraf tesislerinin, kapatma iÅŸlemlerinin kısa sürede uygun olarak yapılabilmesi ve kullanım ömrünün artırılması amacıyla, atığa susuzlaÅŸtırma/kurutma iÅŸlemlerinin uygulanmasına öncelik verilir.

Bakanlığın görev ve yetkileri

MADDE 6 – (1) Bakanlık;

a) Maden atıklarının geri kazanılması ve bertaraf edilmesi veya ettirilmesi ile ilgili çevre lisansı vermekle,

b) Maden atıklarının çevreyle uyumlu ve görüntü kirliliÄŸi oluÅŸturmayacak bir ÅŸekilde yönetimini saÄŸlayan program ve politikaları belirlemek, bu YönetmeliÄŸin uygulanmasına yönelik iÅŸbirliÄŸi ve koordinasyonu saÄŸlamak ve gerekli denetimleri yapmakla,

c) Kapatılmış, terk edilmiş maden atığı bertaraf tesislerinin envanteri ile ilgili programı hazırlamak/hazırlatmakla,

ç) Maden atık bertaraf tesislerinin yönetimi, inÅŸası, inÅŸaat denetimi ve kapatma iÅŸlemleri ile ilgili usul ve esasları belirlemekle,

d) Kategori A maden atık bertaraf tesislerinin faaliyetleri nedeniyle oluÅŸacak bir kaza dolayısıyla üçüncü ÅŸahıslara ve çevreye verebilecekleri zararlara karşı ve maden atık bertaraf tesisinin rehabilitasyonu için alınacak olan finansal garantiye iliÅŸkin usul ve esasları belirlemekle,

e) Bu Yönetmelikle sorumluluk verilen taraflar için eÄŸitim faaliyetleri düzenlemekle,

f) Maden atık bertaraf tesisleri için hazırlanan atık yönetim planını deÄŸerlendirmekle,

yükümlüdür.

Ä°l müdürlüklerinin görev ve yetkileri

MADDE 7 – (1) Çevre ve Åžehircilik Ä°l Müdürlükleri;

a) Ä°nert maden atıklarının alan ıslahı, dolgu, restorasyon amaçlı kullanımı veya depolanmasına dair vermiÅŸ oldukları izinlere iliÅŸkin Ek-4/D’deki formata göre, her yıl Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait izin verilen faaliyetleri Bakanlığa bildirmekle,

b) Terk edilmiş (sahibi belli olmayan) maden atıklarının depolandığı tesislere ait bilgileri envanter programına girmekle,

c) Kapatma iÅŸleminin; kurutma/susuzlaÅŸtırma, geçirimsiz mineral/jeosentetik serilmesi, drenaj, toprak serilmesi/bitkilendirme aÅŸamalarının kontrolünü yaparak, her aÅŸamanın sonunda Bakanlığa bilgi vermekle,

ç) Maden atık bertaraf tesisleri için hazırlanan atık yönetim planını deÄŸerlendirmekle,

görevli ve yetkilidir.

Ä°ÅŸletmecinin görev ve yükümlülükleri

MADDE 8 – (1) Ä°ÅŸletmeci;

a) Maden atıklarının miktarının azaltılması, iÅŸleme tabi tutulması, geri kazanımı, yeniden kullanımı, maden sahası dışında baÅŸka bir alanda hammadde olarak kullanılması ve bertarafına yönelik atık yönetim planını Ek-1’de belirtilen esaslar doÄŸrultusunda ÇED Raporu veya Proje Tanıtım Dosyası ekinde Bakanlığa veya Ä°l MüdürlüÄŸüne sunmakla, atık yönetim planını beÅŸ yılda bir gözden geçirmekle,

b) Ek-3’e göre maden atıklarının karakterizasyonunu ve Ek-5’e göre maden atığı bertaraf tesisin sınıflandırmasını yapmak/yaptırmakla,

c) Dahili acil eylem planını hazırlamakla,

ç) Kategori A tesisler için, 30/12/2013 tarihli ve 28867 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik hükümleri doÄŸrultusunda gerekli bildirimleri yapmakla,

d) Maden atıklarının depolandığı tesise ait uygulama projesini Ek-6’da belirlenen usul ve esaslara göre hazırlatmakla,

e) Bakanlıkça uygun görülen uygulama projesine göre yapılacak olan maden atıklarının depolandığı tesise ait inÅŸaat denetimini ve inÅŸaat denetimine ait raporlama iÅŸlerini Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre yaptırmakla,

f) 10/9/2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Ä°zin ve Lisans YönetmeliÄŸi hükümleri gereÄŸince maden atığı bertaraf/geri kazanım tesisi için çevre lisansı almakla,

g) Kategori A maden atığı bertaraf tesisi için finansal garantiyi yaptırmakla,

ÄŸ) Ä°nert maden atıklarının alan ıslahı, dolgu, restorasyon amaçlı kullanımı veya depolanmasına dair Ek-4/C’ye göre hazırladıkları raporu Ä°l Müdürlüklerine sunmakla,

h) 21/11/2013 tarihli ve 28828 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Görevlisi, Çevre Yönetim Birimi ve Çevre Danışmanlık Firmaları Hakkında Yönetmelik kapsamında çevre yönetim birimi kurmak ya da bir çevre görevlisini sürekli istihdam etmekle,

yükümlüdür.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Maden Atık Bertaraf Tesisleri

Maden atıklarının karakterizasyonu

MADDE 9 – (1) Maden atıkları; “tehlikeli”, “tehlikesiz” ve “inert” atıklar olarak üç sınıfta toplanır.

(2) Maden atıklarının karakterizasyonu ÇED yeterlik belgesine ya da çevre danışmanlık yeterlik belgesine sahip kurum ve kuruluÅŸlar tarafından Ek-3’e göre yapılır/yaptırılır.

(3) Ä°nert maden atıkları listesi Ek-4/A’da yer almaktadır. Bu listede bulunmayan bir maden atığının inert maden atığı olarak sınıflandırılabilmesi için Ek-4/B’de yer alan kriterleri saÄŸlaması gerekir.

(4) Bakanlıkça gerekli görülmesi durumunda; inert maden atıkları listesinde yer alan maden atıkları için Ek-4/B’de yer alan kriterlerle ilgili çalışma istenebilir.

Maden atığı bertaraf tesislerinin sınıflandırılması

MADDE 10 – (1) Maden atık bertaraf tesisleri Kategori A ve Kategori B olmak üzere iki sınıfta deÄŸerlendirilir.

(2) Maden atıklarının depolandığı bertaraf tesisi sınıflandırması bu YönetmeliÄŸin Ek-5’inde belirtilen kriterlere göre, ÇED yeterlik belgesine ya da çevre danışmanlık yeterlik belgesine sahip kurum ve kuruluÅŸlar tarafından yapılır.

Maden atıklarının depolandığı tesislerin geçirimsizlik sistemi

MADDE 11 – (1) Maden atıklarının depolandığı tesislerin kurulacağı alanın jeolojik, hidrojeolojik, jeokimyasal, hidrokimyasal ve mühendislik jeolojisi çalışmasının yapılarak, tesisin kurulacağı alandaki kayaçların geçirimlilik ve iletimlilik özellikleri belirlenir.

(2) Maden atıklarının depolandığı tesislerin tabanı ve yan yüzeylerinde sızıntı suyunun yer altı suyuna karışmasını önleyecek ÅŸekilde bir geçirimsizlik tabakası olması gereklidir. Bu tabaka doÄŸal olarak bulunmuyorsa yapay yollarla oluÅŸturulur. DoÄŸal olarak bulunacak tabakanın kille aynı fiziksel, kimyasal, mekanik ve hidrolik özellikleri taşıması gereklidir.

(3) Geçirimsizlik teÅŸkilinde kullanılacak kil grubu mineraller, öncelikli olarak maden ruhsat alanında yapılan sondajlar/kazılarla aranır.

(4) Tehlikeli maden atıklarının depolanacağı tesislerin tabanında ve yan yüzeylerinde oluÅŸturulan geçirimsizlik tabakası teÅŸkilinde, en az iki tabaka olarak sıkıştırılmış ve uygun koÅŸullarda nemlendirilmiÅŸ minimum 50 cm kalınlığında ve geçirimliliÄŸi en fazla 10^-9 m/sn olan kil grubu mineral serilir ve bu tabaka HDPE (yüksek yoÄŸunluklu polietilen) jeomembran kullanılarak güçlendirilir. Jeomembranın korunması amacıyla üstüne uygun doÄŸal malzeme ya da jeotekstil serilir. Yan yüzeylerde, topoÄŸrafik koÅŸullar nedeniyle ÅŸev eÄŸiminin düÅŸürülmesinin teknik olarak zor olması ve dik ÅŸev eÄŸimlerinde de stabilitenin saÄŸlanmasının mümkün olması durumunda, kil yerine jeosentetik kil tabakası HDPE jeomembran ile birlikte uygulanır.

(5) Tehlikesiz maden atıklarının depolanacağı tesislerde, eÄŸer ruhsat sahasında geçirimsizlik sistemi teÅŸkili için gerekli olan kil grubu mineral bulunuyorsa, kil tabakası uygun nemlendirme ve en az iki tabaka olarak sıkıştırma ile toplam 50 cm kalınlığında ve geçirimliliÄŸi en fazla 10-9 m/sn olacak ÅŸekilde tabana serilir. EÄŸer ruhsat sahasında geçirimsizlik sistemi teÅŸkili için gerekli olan kil grubu mineral bulunmuyor ve tesis dışından getirilmeyecekse, bu sistem jeosentetik malzemelerle oluÅŸturulur, bu durumda tesisin tabanında yapılan kazı sonrası tabanda bulunan tampon tabakası üzerine jeosentetik kil tabakası ve HDPE jeomembran birlikte uygulanır. Yan yüzeylerde ise, kil tabakası veya jeosentetik kil tabakası ve HDPE jeomembran birlikte uygulanır.

(6) Jeosentetik geçirimsizlik malzemelerinin kullanıldığı tehlikeli ve tehlikesiz maden atık depolama tesislerinde, yan yüzeylerde malzemelerin yüzeyde akmadan durması için pürüzlü jeomembran ve palyeli sistem uygulanır.

(7) Maden atıklarının depolandığı tesislerin tabanında yer altı suyu bulunması ya da yer altı suyunun yükselerek tabanda teÅŸkil edilecek geçirimsizlik sistemine zarar verme olasılığı bulunması durumunda, tabanda yer altı suyunu drene edecek bir sistem oluÅŸturulur. Bu sistemde doÄŸal ya da jeosentetik malzemeler kullanılır.

(8) Sızıntı sularının toprak ve yer altı suları için oluÅŸturacağı potansiyel risklerin engellenmesi ve kapatma sonrası maden atıklarının depolandığı tesisin duraylılığının uzun vadede saÄŸlanması için, geçirimsizlik sistemine ilave olarak depo tabanında sızıntı suyu drenaj, toplama ve gerekirse arıtma sistemi inÅŸa edilir. Drenaj sistemi teÅŸkilinde, atığın tane boyutu ve kil içeriÄŸi gibi özellikleri dikkate alınarak sızıntıyı toplamaya uygun doÄŸal ya da jeosentetik malzemeler seçilir.

(9) YaÄŸmur sularının maden atıklarının depolandığı tesislere giriÅŸini ve dolayısıyla oluÅŸturacağı hidrolik yükü önlemek amacıyla gerekli yağış hesabı yapılarak kuÅŸaklama kanalları inÅŸa edilir ve depolama tesisinde gerekli hava payı bırakılır.

(10) Toplanan sızıntı sularının alıcı ortama deÅŸarj edilmesi durumunda 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su KirliliÄŸinin Kontrolü YönetmeliÄŸi ve 30/11/2012 tarihli ve 28483 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi YönetmeliÄŸi hükümleri uygulanır.

(11) Geçirimsizlik teÅŸkilinde kullanılacak HDPE jeomembranın kalınlığı en az 2 mm, yoÄŸunluÄŸu en az 941 – 965 kg/m3 olmalıdır. Ayrıca, geçirimsizlik malzemeleri teknik özellikleri bakımından ulusal ya da uluslararası standartlara uygun olmalıdır.

(12) Yığın liçi tesislerinin taban teÅŸkilinde en az bu maddenin dördüncü fıkrasında yer alan kalınlık ve geçirimlilik hükümleri uygulanmak zorundadır.

(13) Atık çöktürme havuzlarında bu madde hükümleri uygulanmamakla birlikte, atıkla temas edecek tüm yüzeylere özel sızdırmaz beton kaplanır.

(14) Pasa depolama alanları için bu madde hükümleri uygulanmamakla birlikte, uygun yükseklikte ve ÅŸev eÄŸiminde stabilite önlemleri alınır. Ayrıca, sülfür içeren ve asit kaya drenajı potansiyeli bulunan pasalar hava ve su ile teması kesecek ÅŸekilde, nötrleÅŸtirme kapasitesi bulunan pasalarla tamponlanarak ya da sızıntı suyunun toplanarak arıtılması için gerekli tekniklerle, uygun ÅŸev eÄŸimi ve palyeli sistemlerle depolanır ve depolama sonrası rehabilite edilir. Bu sahaların yüzeysel/yer üstü ve yer altı suyuna etkileri gözlem noktaları ve gözlem kuyularından alınacak su numuneleri ile izlenir.

(15) Ä°nert maden atıklarının depolandığı tesisler için bu madde hükümleri uygulanmaz.

Kapatma iÅŸlemleri

MADDE 12 – (1) Maden atıklarının depolandığı tesislerde, kapatma iÅŸlemi baÅŸlamadan önce kapatma iÅŸleminin tüm detaylarının bulunduÄŸu bir jeoteknik etüt raporunu da içeren kapatma projesi mühendislik firmalarına hazırlattırılarak Bakanlığın onayına sunulur.

(2) Maden atıklarının depolandığı tesislerde, atık depolama iÅŸlemi tamamen bittikten sonra depolama alanında üst örtü teÅŸkil edilmeden önce, alan kurutularak/susuzlaÅŸtırıldıktan sonra tampon tabaka olarak kazı toprağı veya asit üretme potansiyeli olmayan pasalar serilerek tesviye edilir. Kapatma iÅŸlemine baÅŸlamadan önce, atıkların veya yapının kayma ve çökme riskine karşı, depolanan atık kütlesinin yeterince oturduÄŸu tespit edilir.

(3) YaÄŸmur sularının drenajı için yağış/buharlaÅŸma verileri dikkate alınarak kuÅŸaklama kanalları inÅŸa edilir. Ä°nfiltrasyonun en aza indirgenmesi ve drenajın saÄŸlanması amacıyla, uygun kalınlıkta ve geçirimsizlikte doÄŸal veya jeosentetik malzemeler kullanılır.

(4) Tehlikeli ve tehlikesiz maden atıklarının depolandığı tesislerde, üst örtü sisteminde tampon tabakanın üzerinde geçirimsizliÄŸi saÄŸlamak amacıyla kil gurubu mineraller ya da jeosentetik kil tabakası kullanılır. Bu durumda, tampon tabaka kalınlığı en az bir metre olmalıdır. Bu tabakaların üzerine yaÄŸmur sularını drene edecek uygun kalınlıkta ve özellikte doÄŸal ya da jeosentetik drenaj malzemesi uygulanır.

(5) Üst örtü toprağı olarak yöreye özgü bitki türlerinin yetiÅŸtirilmesini saÄŸlayabilecek ÅŸekilde uygun kalınlıkta serilir ve bitkilendirme yapılır.

(6) Bu hükümler inert maden atıklarının depolandığı tesislerde uygulanmamakla birlikte bu sahalarda atık depolama iÅŸlemi bittikten sonra sahanın üstünün kapatılması ve yeÅŸillendirilmesi zorunludur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Acil Eylem Planı Atık Yönetimi Planı, Çevre Ä°zni/Lisansı

Acil eylem planı

MADDE 13 – (1) Acil Eylem Planı Atık Yönetim Planı içinde yer alır.

(2) Dahili Acil Eylem Planı yalnızca tesis içinde acil durum oluÅŸturabilecek riskleri kapsayacak ÅŸekilde Ek-2’de belirtilen kriterlere uygun olarak hazırlanır.

(3) Kategori A tesisler için, Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik hükümleri doÄŸrultusunda gerekli bildirimler iÅŸletmeci tarafından yapılır.

(4) İşletmeci, Dahili Acil Eylem Planının etkinliğini yılda en az bir kez kontrol etmek zorundadır.

(5) Ä°ÅŸletmeci, Dahili Acil Eylem Planının genel kontrolünden sorumlu olan ve tüm nihai kararları alacak bir yetkili personel görevlendirmek zorundadır.

(6) Ä°nert maden atıklarının depolandığı Kategori B tesisler için bu madde hükümleri uygulanmaz.

Atık yönetim planı

MADDE 14 – (1) Maden atıklarının yönetimine iliÅŸkin atık yönetim planı, Bakanlıkça ÇED yeterlik belgesine ya da çevre danışmanlık yeterlik belgesine haiz kurum ve kuruluÅŸlar veya iÅŸletmeci tarafından bu YönetmeliÄŸin Ek-1’i doÄŸrultusunda hazırlanarak, ÇED sürecinde ÇED raporu ve proje tanıtım dosyası içinde Bakanlığa veya Ä°l Müdürlüklerine sunulur.

(2) Tesisin iÅŸletimi ya da atık yönetimine iliÅŸkin deÄŸiÅŸiklikler olması durumunda plan yeniden düzenlenerek Bakanlığa veya Ä°l Müdürlüklerine sunulur.

Çevre izni/lisansı

MADDE 15 – (1) Maden atığı bertaraf/geri kazanım tesisleri Çevre Ä°zin ve Lisans YönetmeliÄŸi hükümlerine tabidir.

(2) ÇED süreci tamamlanan ve süreç sonunda Atık Yönetimi Planı onaylanan tesislerin uygulama projeleri Ek-6’ya göre hazırlanır ve Bakanlık onayına sunulur. Ä°nÅŸaat denetimi Bakanlığın belirlediÄŸi usul ve esaslara göre yapılır. Maden atığı depolanan tesise ait denetleme raporları Bakanlığa sunulur. Bakanlıkça plana uygun olarak inÅŸa edildiÄŸi tespit edilen tesis için “Maden Atık Depolama Tesisi Onay Belgesi” düzenlenir.

(3) Madencilik faaliyetleri sonucunda oluÅŸan yer altı galerilerinin, maden zenginleÅŸtirme atıkları ile doldurulması iÅŸlemleri (macun dolgu vb.) için, atıkların asit maden drenajı ve uzun vadede metal liçi oluÅŸturma potansiyelinin belirlenmesi ve iÅŸletmeci tarafından bu duruma yönelik tüm önlemlerin alındığının ortaya konulması için statik ve kinetik testler, mineralojik, jeokimyasal ve hidrojeokimyasal incelemeler hidrojeolojik, hidrolojik hesaplamalar ve modellemeler baÅŸta olmak üzere ilgili tüm bilgi ve belgeler ile Atık Yönetimi YönetmeliÄŸi Ek-2/A’da tanımlanan Derine Enjeksiyon (D3) bertaraf yöntemi için belirtilen kurum/kuruluÅŸ görüÅŸlerini içeren rapor ÇED yeterlik belgesine ya da çevre danışmanlık yeterlik belgesine haiz kurum ve kuruluÅŸlar tarafından hazırlanarak Bakanlığa sunulur. Bakanlıkça uygun görülen tesisler için “Maden Atığı Derine Enjeksiyon Onay Belgesi” düzenlenir.

(4) Ä°ÅŸletmeci, Onay Belgesi ve mali teminata iliÅŸkin belgeyle birlikte Çevre Ä°zin ve Lisans YönetmeliÄŸi kapsamında maden atığı depolama/derine enjeksiyon konulu çevre lisansı müracaatında bulunur.

(5) Geçici faaliyet izni süresi içinde Bakanlığa sunulacak çevresel izleme raporu ile lisans müracaatı deÄŸerlendirilir.

(6) Yığın liçi tesisleri ve asit üreten pasa depolama alanları bu maddenin 1 inci fıkrasına tabidir.

(7) Atık çöktürme havuzları nihai bertaraf tesisleri olmadığından, bu madde hükümleri uygulanmaz.

(8) Ä°nert maden atıklarının depolandığı Kategori B tesisler için bu madde hükümleri uygulanmaz.

(9) Bakanlık, kendi ürettiÄŸi atıklarını üretildiÄŸi yerde kendi iÅŸleyen tesisleri çevre lisansı uygulamasından muaf tutmaya yetkilidir. Çevre lisansından Bakanlıkça muaf tutulan tesislerin atık yönetim planında atık miktarı, türü, atık iÅŸleme ve yönetimine iliÅŸkin bilgileri vermesi gerekmektedir.

BEŞİNCÄ° BÖLÜM

Çevresel Ä°zleme

Maden atık bertaraf tesislerinin çevresel izlemesi

MADDE 16 – (1) Maden atığı bertaraf tesislerinin çevresel izlemesi; iÅŸletme, kapatma ve kapatma sonrasında ÇED sürecinde verilen ilgili kurum görüÅŸleri doÄŸrultusunda çevre lisansında belirtilen periyotlarda, iÅŸletmeci tarafından yapılır.

(2) Ä°ÅŸletme ve kapatma sonrası yapılan izleme ve kontrol iÅŸlemleri sırasında ortaya çıkabilecek olumsuz çevresel etkiler konusunda tesis sahibi 24 saat içinde Bakanlığı bilgilendirir. Tesis sahibi Bakanlığın belirttiÄŸi önlemleri almakla ve bundan doÄŸan maliyeti karşılamakla sorumludur.

(3) Kategori A ve Kategori B bertaraf tesislerinde depolanacak atıkların yüzeysel/yer üstü ve yer altı suyuna etkilerini belirlemek amacıyla, ölçümler yüzeyde belirlenen noktalar ve yer altı suyunun akış yönüne göre tesisin membasında en az bir noktada ve mansabında en az iki noktada açılacak gözlem kuyularında yapılır. Tesis iÅŸletmeye girmeden önce, iÅŸletme, kapatma ve kapatma sonrası alınacak numunelere referans deÄŸerler oluÅŸturması amacıyla en az üç noktada örnekleme yapılır. Numune alma noktaları ve derinlikleri ÇED sürecinde belirlenir.

(4) Yüzeysel/yer üstü su ve yer altı suyu kalitesinin izlenmesine iliÅŸkin numune alma, analiz sıklığı ve analizde bakılacak parametreler, ilgili mevzuat hükümlerine göre ÇED sürecinde belirlenir.

(5) Maden atık depolama tesislerinde, iÅŸletme aÅŸamasında günde en az bir kez, kapatma sonrasında ayda en az bir kez depo gövdesine ve seddelerin duraylılığına iliÅŸkin ölçümler iÅŸletmeci tarafından yaptırılır ve ölçüm sonuçları Ä°l MüdürlüÄŸüne ve Bakanlığa sunulur.

(6) Gaz ve toz partikülleri oluÅŸumu beklenen tesislerde ölçüm ve izleme araçları ve ölçüm periyotları ÇED sürecinde belirlenir.

(7) Ä°nert maden atıklarının depolandığı Kategori B tesisler için bu madde hükümleri uygulanmaz.

ALTINCI BÖLÜM

ÇeÅŸitli ve Son Hükümler

Sondaj çamurları

MADDE 17 – (1) Sondaj çamuru, devir daim suyu ve sondajdan çıkan kırıntıların çöktürülmesi amacıyla hazırlanan çamur havuzunda depolanır veya lisanslı bertaraf tesislerine gönderilir.

(2) EÄŸer sondaj çamuru temiz su ve bentonit haricinde kullanılan katkı maddelerinin malzeme güvenlik bilgi formlarında alıcı ortamlar üzerinde tehlikelilik riski bulunmadığının belirtilmesi halinde çamur havuzunda herhangi bir geçirimsizlik ÅŸartı aranmaz. Aksi takdirde, çamur havuzunda ve üst örtü sisteminde doÄŸal/jeosentetik kil veya jeomembran kullanılarak geçirimsizlik saÄŸlanır.

(3) Sondaj havuzu kazısı aÅŸamasında bitkisel toprak ve hafriyat toprağı, faaliyetin bitiminin ardından sondaj çamurunun kurutulması sonrasında havuzun kapatılması iÅŸleminde kullanılmak üzere ayrı yerlerde biriktirilmelidir.

(4) YaÄŸ içeren ya da tehlikeli maddeler içeren sondaj çamurları, lisanslı yakma veya tehlikeli atık bertaraf/geri kazanım tesislerinde bertaraf edilir.

Geçici depolama

MADDE 18 – (1) Pilot tesislerde madenlerin zenginleÅŸtirilmesi sonucunda ortaya çıkan atıklar için, karakterizasyon süreci tamamlanana kadar bir yıl süreyle, madenlerin zenginleÅŸtirilmesi sonucu ortaya çıkan atıklar baÅŸka bir tesise taşınacak ise üç ay süreyle Atık Yönetim Planında belirtilmesi koÅŸuluyla ve Bakanlıktan izin almak ÅŸartı ile su ve toprak kirliliÄŸine engel olacak önlemler alınarak geçici depolama yapılabilir.

(2) Tüvenan cevher, nakliye veya zenginleÅŸtirme iÅŸleminden önce geçici depolanacak ise su ve toprak kirliliÄŸine engel olacak önlemler alınır.

İnert maden atıkları

MADDE 19 – (1) Ä°nert maden atıklarının Kategori B tesislerde depolanmasında; bu Yönetmelik Ek-4/C’de yer alan bilgileri içeren rapor, tesisin çevre birimi/çevre görevlisi, ÇED yeterliliÄŸi bulunan firmalarca ya da çevre danışmanlık firmalarınca hazırlanarak Ä°l Müdürlüklerine sunulur ve Ä°l MüdürlüÄŸünden uygun görüÅŸ alınır.

(2) Yapılan iÅŸlemlerle ilgili olarak yılda bir iÅŸletmeci tarafından hazırlanan rapor, Ä°l Müdürlüklerine sunulur. Ä°l Müdürlükleri, her yıl Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait izin verilen faaliyetleri Bakanlığa bildirir. Bu bildirimde Ek-4/D’de yer alan format kullanılır.

(3) Madencilik faaliyetlerinin yoÄŸun olduÄŸu Ä°ller veya bölgelerde inert maden atıklarının yönetiminde bölgesel çözüm üretilmesine yönelik faaliyetlere öncelik verilir. Bu tür faaliyetlere izin verilmeden önce Bakanlığın uygun görüÅŸü alınır.

Kazı boşluklarının doldurulması

MADDE 20 – (1) Dekapaj, pasalarla yer üstü kazı boÅŸluklarının doldurulması iÅŸlemlerinde su kalitesinin bozulmaması ve toprak kirliliÄŸini engelleyecek tedbirlerin alınması ve Atık Yönetim Planında iÅŸletmeci tarafından belirtilmesi zorunludur. Bu faaliyetler çevre lisansından muaftır.

(2) Madencilik faaliyetleri sonucunda oluÅŸan yer altı galerilerinin, maden zenginleÅŸtirme atıkları ile doldurulması iÅŸlemleri sırasında, uzun dönemde yer altı suyu kalitesinin korunması gerekir. Bu amaçla alınacak tedbirler Atık Yönetim Planı içinde Bakanlığa sunulur. Bu faaliyetler için çevre lisansı alınması zorunludur.

Zayıf asitte çözünebilir siyanür

MADDE 21 – (1) Maden atığının siyanür içermesi durumunda tesise deÅŸarj noktasında zayıf asitte çözünebilen siyanür konsantrasyonu 10 ppm’i aÅŸamaz.

Alıcı ortamda bertaraf

MADDE 22 – (1) Atık karakterizasyonu sonucunda, tehlikeli olarak tanımlanan maden atıkları ülkemizdeki denizlerde kesinlikle bertaraf edilemez.

(2) Atık karakterizasyonu sonucunda, inert ve tehlikesiz olarak tanımlanan maden atıkları sadece Karadeniz’in oksijen içermeyen ve canlı yaÅŸamı olmayan ölü tabakasında bertaraf edilebilir.

(3) Ä°nert ve tehlikesiz maden atıklarının Karadeniz’de bertarafı için madencilik faaliyetinin yapıldığı yer merkez olmak üzere yaklaşık 30 km’lik bir yarıçapta kalan karasal bölgede coÄŸrafik, topoÄŸrafik ve jeolojik olarak uygun bir alanın bulunmaması gerekir.

(4) Ä°nert ve tehlikesiz maden atıklarının Karadeniz’de oksijen içermeyen canlı yaÅŸamının olmadığı ölü tabakada bertarafı planlandığında; depolanacak atığın taşınma ve deÅŸarj yöntemi, deÅŸarj derinliÄŸi, atığın ve deniz suyunun yoÄŸunluk hesaplamaları, atığın çökelme ve yükselme aralığı, denizin özümseme kapasitesi, akıntı gibi hidrodinamik koÅŸullar ayrıntılı bir çalışma ile ortaya konulmalı ve tüm bu çalışmalar sonucunda faaliyetten etkilenmesi muhtemel deniz suyu kalitesi ve deniz ekolojisine etkilerini içeren bir bilimsel rapor Deniz Bilimleri Fakülteleri tarafından hazırlanarak Bakanlığa sunulur.

(5) Mevsimsel periyotlarda yılda dört defa alıcı ortamda sıcaklık, tuzluluk, ışık geçirgenliÄŸi, yoÄŸunluk, elektriksel iletkenlik, klorofil-a, pH, çözünmüÅŸ oksijen, hidrojen - sülfür, alkalinite, bakır, çinko, civa, kurÅŸun, demir, mangan, kadmiyum, arsenik, toplam askıda katı madde, toplam organik karbon, ham petrol ve türevleri gibi parametreler izlenir. Bakanlıkça gerekli görülürse ilave parametre istenir.

(6) Dördüncü fıkrada belirtilen raporun deÄŸerlendirilmesi amacıyla Bakanlık ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik AraÅŸtırma Kurumu uzmanları ile üç farklı Deniz Bilimleri Fakültesi öÄŸretim üyelerinin yer aldığı Özel Ä°htisas Komisyonu kurulur. Raporu hazırlayan fakültede görev yapan öÄŸretim üyeleri Komisyonda yer almaz.

(7) Altıncı fıkrada belirtilen Komisyonun görüÅŸlerini deÄŸerlendirmek amacıyla; Bakanlık, Orman ve Su Ä°ÅŸleri Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, UlaÅŸtırma, Denizcilik ve HaberleÅŸme Bakanlığı, SaÄŸlık Bakanlığı uzmanlarının yer aldığı DeÄŸerlendirme Komisyonu kurulur ve bu faaliyet hakkında nihai karar verilir.

(8) Nihai karar ile birlikte faaliyet sahibince Bakanlığa çevre lisansı müracaatı yapılır.

İdari yaptırım

MADDE 23 – (1) Bu YönetmeliÄŸe aykırı faaliyet gösteren tesisler hakkında Çevre Kanununun ilgili maddeleri uygulanır.

GEÇÄ°CÄ° MADDE 1 – (1) ÇED süreci tamamlanmış veya ÇED kapsam dışı maden atık bertaraf tesislerinin iÅŸletmecileri, bu YönetmeliÄŸin Ek-1’ine göre hazırlayacakları Atık Yönetim Planını, bu YönetmeliÄŸin yürürlüÄŸe giriÅŸ tarihinden itibaren en geç altı ay içinde Bakanlığa sunar.

Yürürlük

MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinden bir yıl sonra yürürlüÄŸe girer.

16 Temmuz 2016 CUMARTESÄ°	Resmî Gazete	Sayı : 29772
YÖNETMELÄ°K
Çevre ve Åžehircilik Bakanlığından: MADEN ATIKLARI YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLÄ°K YAPILMASINA DAÄ°R YÖNETMELÄ°K MADDE 1 –15/7/2015 tarihli ve 29417 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Maden Atıkları YönetmeliÄŸinin 24 üncü maddesi aÅŸağıdaki ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir. “MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinden iki yıl sonra yürürlüÄŸe girer.” MADDE 2 – Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Åžehircilik Bakanı yürütür. YönetmeliÄŸin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin Tarihi Sayısı 15/7/2015 29417

Yürütme

MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Åžehircilik Bakanı yürütür.

Ekler için tıklayınız