6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU DEVAMI V

ALTINCI BÖLÜM
Hizmet SözleÅŸmeleri
BÄ°RÄ°NCÄ° AYIRIM
Genel Hizmet SözleÅŸmesi
A. Tanımı
MADDE 393- Hizmet sözleÅŸmesi, iÅŸçinin iÅŸverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle iÅŸgörmeyi ve iÅŸverenin de ona zamana veya yapılan iÅŸe göre ücret ödemeyi üstlendiÄŸi sözleÅŸmedir.
Ä°ÅŸçinin iÅŸverene bir hizmeti kısmi süreli olarak düzenli biçimde yerine getirmeyi üstlendiÄŸi sözleÅŸmeler de hizmet sözleÅŸmesidir.
Genel hizmet sözleÅŸmesine iliÅŸkin hükümler, kıyas yoluyla çıraklık sözleÅŸmesine de uygulanır; özel kanun hükümleri saklıdır.
B. Kurulması
MADDE 394-Hizmet sözleÅŸmesi, kanunda aksine bir hüküm olmadıkça özel bir ÅŸekle baÄŸlı deÄŸildir.
Bir kimse, durumun gereklerine göre ancak ücret karşılığında yapılabilecek bir iÅŸi belli bir zaman için görür ve bu iÅŸ de iÅŸveren tarafından kabul edilirse, aralarında hizmet sözleÅŸmesi kurulmuÅŸ sayılır.
GeçersizliÄŸi sonradan anlaşılan hizmet sözleÅŸmesi, hizmet iliÅŸkisi ortadan kaldırılıncaya kadar, geçerli bir hizmet sözleÅŸmesinin bütün hüküm ve sonuçlarını doÄŸurur.
C. Ä°ÅŸçinin borçları
I. Bizzat çalışma borcu
MADDE 395- SözleÅŸmeden veya durumun gereÄŸinden aksi anlaşılmadıkça, iÅŸçi yüklendiÄŸi iÅŸi bizzat yapmakla yükümlüdür.
II. Özen ve sadakat borcu
MADDE 396- Ä°ÅŸçi, yüklendiÄŸi iÅŸi özenle yapmak ve iÅŸverenin haklı menfaatinin korunmasında sadakatle davranmak zorundadır.
Ä°ÅŸçi, iÅŸverene ait makineleri, araç ve gereçleri, teknik sistemleri, tesisleri ve taşıtları usulüne uygun olarak kullanmak ve bunlarla birlikte iÅŸin görülmesi için kendisine teslim edilmiÅŸ olan malzemeye özen göstermekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸçi, hizmet iliÅŸkisi devam ettiÄŸi sürece, sadakat borcuna aykırı olarak bir ücret karşılığında üçüncü kiÅŸiye hizmette bulunamaz ve özellikle kendi iÅŸvereni ile rekabete giriÅŸemez.
Ä°ÅŸçi, iÅŸ gördüÄŸü sırada öÄŸrendiÄŸi, özellikle üretim ve iÅŸ sırları gibi bilgileri, hizmet iliÅŸkisinin devamı süresince kendi yararına kullanamaz veya baÅŸkalarına açıklayamaz. Ä°ÅŸverenin haklı menfaatinin korunması için gerekli olduÄŸu ölçüde iÅŸçi, hizmet iliÅŸkisinin sona ermesinden sonra da sır saklamakla yükümlüdür.
III. Teslim ve hesap verme borcu
MADDE 397- Ä°ÅŸçi, üstlendiÄŸi iÅŸin görülmesi sırasında üçüncü kiÅŸiden iÅŸveren için aldığı ÅŸeyleri ve özellikle paraları derhâl ona teslim etmek ve bunlar hakkında hesap vermekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸçi, hizmetin ifasından dolayı elde ettiÄŸi ÅŸeyleri de derhâl iÅŸverene teslim etmekle yükümlüdür.
IV. Fazla çalışma borcu
MADDE 398- Fazla çalışma, ilgili kanunlardabelirlenen normal çalışma süresinin üzerinde ve iÅŸçinin rızasıyla yapılan çalışmadır. Ancak, normal süreden daha fazla çalışmayı gerektiren bir iÅŸin yerine getirilmesi zorunluluÄŸu doÄŸar, iÅŸçi bunu yapabilecek durumda bulunur ve aynı zamanda kaçınması da dürüstlük kurallarına aykırı olursa iÅŸçi, karşılığı verilmek koÅŸuluyla, fazla çalışmayı yerine getirmekle yükümlüdür.
Özel kanunlardaki hükümler saklıdır.
V. Düzenlemelere ve talimata uyma borcu
MADDE 399- Ä°ÅŸveren, iÅŸin görülmesi ve iÅŸçilerin iÅŸyerindeki davranışlarıyla ilgili genel düzenlemeler yapabilir ve onlara özel talimat verebilir. Ä°ÅŸçiler, bunlara dürüstlük kurallarının gerektirdiÄŸi ölçüde uymak zorundadırlar.
VI. Ä°ÅŸçinin sorumluluÄŸu
MADDE 400- Ä°ÅŸçi, iÅŸverene kusuruyla verdiÄŸi her türlü zarardan sorumludur.
Bu sorumluluÄŸun belirlenmesinde; iÅŸin tehlikeli olup olmaması, uzmanlığı ve eÄŸitimi gerektirip gerektirmemesi ile iÅŸçinin iÅŸveren tarafından bilinen veya bilinmesi gereken yetenek ve nitelikleri göz önünde tutulur.
D. Ä°ÅŸverenin borçları
I. Ücret ödeme borcu
1. Ücret
a. Genel olarak
MADDE 401- Ä°ÅŸveren, iÅŸçiye sözleÅŸmede veya toplu iÅŸ sözleÅŸmesinde belirlenen; sözleÅŸmede hüküm bulunmayan hâllerde ise, asgari ücretten az olmamak üzere emsal ücreti ödemekle yükümlüdür.
b. Fazla çalışma ücreti
MADDE 402-Ä°ÅŸveren, fazla çalışma için iÅŸçiye normal çalışma ücretini en az yüzde elli fazlasıyla ödemekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸveren, iÅŸçinin rızasıyla fazla çalışma ücreti yerine, uygun bir zamanda fazla çalışmayla orantılı olarak izin verebilir.
c. Ä°ÅŸin sonucundan pay alma
MADDE 403-SözleÅŸmeyle iÅŸçiye ücretle birlikte üretilenden, cirodan veya kârdan belli bir pay verilmesi kararlaÅŸtırılmışsa, hesap dönemi sonunda bu pay, yasal hükümler veya genellikle kabul edilmiÅŸ ticari esaslar göz önünde tutularak belirlenir.
Ä°ÅŸçiye belli bir pay verilmesi kararlaÅŸtırılan hâllerde, payın hesaplanmasında uyuÅŸulamazsa iÅŸveren, iÅŸçiye veya onun yerine, birlikte kararlaÅŸtırdıkları ya da hâkimin atadığı bilirkiÅŸiye bilgi vermek ve bilginin dayanağını oluÅŸturan iÅŸletmeyle ilgili defter ve belgeleri incelemesine sunmak; kârdan bir pay verilmesi kararlaÅŸtırılmışsa, iÅŸveren iÅŸçiye, istemi üzerine ayrıca yıl sonu kâr zarar cetvelini vermek zorundadır.
d. Aracılık ücreti
MADDE 404-Ä°ÅŸçiye belli iÅŸlerde aracılık yapması karşılığında iÅŸverence bir ücret ödeneceÄŸi kararlaÅŸtırılmışsa, aracılık yapılan iÅŸlemin üçüncü kiÅŸi ile geçerli olarak kurulmasıyla iÅŸçinin istem hakkı doÄŸar.
Borçların kısım kısım ifa edileceÄŸi sözleÅŸmeler ile sigorta sözleÅŸmelerinde, her kısma iliÅŸkin ücret isteminin bu kısma iliÅŸkin borcun muaccel olmasıyla veya yerine getirilmesiyle doÄŸacağı yazılı olarak kararlaÅŸtırılabilir.
Ä°ÅŸçinin aracılığı suretiyle iÅŸveren ile üçüncü kiÅŸi arasında kurulan sözleÅŸme, iÅŸveren tarafından kusuru olmaksızın ifa edilmezse veya üçüncü kiÅŸi borçlarını yerine getirmezse, ücret istemine yönelik hak sona erer. Sadece kısmi ifa hâlinde, ücretten orantılı olarak indirim yapılır.
SözleÅŸmeyle iÅŸçiye, kendisine ödenecek aracılık ücretinin hesabını tutma yükümlülüÄŸü getirilmemiÅŸse, iÅŸveren iÅŸçiye ücretin muaccel olduÄŸu her dönem için, bu ücrete tabi iÅŸlemleri de içeren yazılı hesap vermekle yükümlüdür.
Hesabı gözden geçirme ihtiyacı ortaya çıkarsa iÅŸveren, iÅŸçiye veya onun yerine, birlikte kararlaÅŸtırdıkları ya da hâkimin atadığı bilirkiÅŸiye bilgi vermek ve bilginin dayanağını oluÅŸturan iÅŸletmeyle ilgili defter ve belgeleri onun incelemesine sunmak zorundadır.
e. Ä°kramiye
MADDE 405-Ä°ÅŸveren, bayram, yılbaşı ve doÄŸum günü gibi belirli günler dolayısıyla iÅŸçilerine özel ikramiye verebilir. Ancak, iÅŸçilerin ikramiyeyi istem hakları bu konuda anlaÅŸmanın veya çalışma ÅŸartının ya da iÅŸverenin tek taraflı taahhüdünün varlığı hâlinde doÄŸar.
Hizmet sözleÅŸmesi ikramiyenin verildiÄŸi dönemden önce sona ermiÅŸse, ikramiyenin çalıştığı süreye yansıyan bölümü ödenir.
2. Ücretin ödenmesi
a. Ödeme süresi
MADDE 406-Aksine âdet olmadıkça, iÅŸçiye ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, hizmet sözleÅŸmesi veya toplu iÅŸ sözleÅŸmesiyle daha kısa ödeme süreleri belirlenebilir.
Daha kısa bir ödeme süresi kararlaÅŸtırılmamışsa veya aksine âdet yoksa, aracılık ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak, iÅŸlemlerin yapılması altı aydan daha uzun bir süre gerektirdiÄŸi takdirde, aracılık ücreti asıl ücrete ek olarak kararlaÅŸtırılmışsa, yazılı anlaÅŸmayla ödeme daha ileri bir tarihe bırakılabilir.
Asıl ücrete ek olarak üretilenden pay verilmesi öngörülen hâllerde, ürün payı belirlenir belirlenmez, cirodan veya kârdan pay verilmesi kararlaÅŸtırılan hâllerde ise payın, hesap dönemini izleyen en geç üç ay içinde belirlenerek ödenmesi ÅŸarttır.
Ä°ÅŸveren, iÅŸçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması hâlinde ve hakkaniyet gereÄŸi ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür.
b. Ücretin korunması
MADDE 407- Çalıştırılan iÅŸçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeÅŸit istihkaktan o ay içinde ödenenlerin özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesi hususunda; tabi olduÄŸu vergi mükellefiyeti türü, iÅŸletme büyüklüÄŸü, çalıştırdığı iÅŸçi sayısı, iÅŸyerinin bulunduÄŸu il ve benzeri unsurları dikkate alarak iÅŸ sahiplerini zorunlu tutmaya, banka hesabına yatırılacak ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeÅŸit istihkakın, brüt ya da kanuni kesintiler düÅŸüldükten sonra kalan net miktar üzerinden olup olmayacağını belirlemeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine MüsteÅŸarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı müÅŸtereken yetkilidir. Çalıştırdığı iÅŸçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeÅŸit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluÄŸuna tabî tutulan iÅŸ sahipleri, iÅŸçilerinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeÅŸit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları dışında ödeyemezler. Her ödeme döneminde, iÅŸçiye hesap pusulası verilir. Ä°ÅŸçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeÅŸit istihkaklarının özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesine iliÅŸkin diÄŸer ûsul ve esaslar, anılan bakanlıklarca müÅŸtereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Ä°ÅŸveren, iÅŸçiden olan alacağı ile ücret borcunu iÅŸçinin rızası olmadıkça takas edemez.Ancak, iÅŸçinin kasten sebebiyet verdiÄŸi yargı kararıyla sabit bir zarardan doÄŸan alacaklar, ücretin haczedilebilir kısmı kadar takas edilebilir.
Ücretin iÅŸveren lehine kullanılacağına iliÅŸkin anlaÅŸmalar geçersizdir.
3. Ä°ÅŸgörme ediminin ifasının engellenmesi hâlinde ücret
a. Ä°ÅŸverenin temerrüdü hâlinde
MADDE 408-Ä°ÅŸveren, iÅŸgörme ediminin yerine getirilmesini kusuruyla engellerse veya edimi kabulde temerrüde düÅŸerse, iÅŸçiye ücretini ödemekle yükümlü olup, iÅŸçiden bu edimini daha sonra yerine getirmesini isteyemez. Ancak, iÅŸçinin bu engelleme sebebiyle yapmaktan kurtulduÄŸu giderler ile baÅŸka bir iÅŸ yaparak kazandığı veya kazanmaktan bilerek kaçındığı yararlar ücretinden indirilir.
b. Ä°ÅŸçinin çalışmayı durdurması hâlinde
MADDE 409- Uzun süreli bir hizmet iliÅŸkisinde iÅŸçi, hastalık, askerlik veya kanundan doÄŸan çalışma ve benzeri sebeplerle kusuru olmaksızın, iÅŸ gördüÄŸü süreye oranla kısa bir süre için iÅŸgörme edimini ifa edemezse iÅŸveren, baÅŸka bir yolla karşılanmadığı takdirde, o süre için iÅŸçiye hakkaniyete uygun bir ücret ödemekle yükümlüdür.
4. Ücret alacağının haczi, devri ve rehnedilmesi
MADDE 410-Ä°ÅŸçilerin ücretinin dörtte birinden fazlası haczedilemez,baÅŸkasına devredilemez ve rehnedilemez. Ancak, iÅŸçinin bakmakla yükümlü olduÄŸu aile bireyleri için hâkim tarafından takdir edilecek miktar, bu orana dâhil deÄŸildir. Nafaka alacaklılarının hakları saklıdır.
Gelecekteki ücret alacaklarının devredilmesi veya rehnedilmesi geçersizdir.
5. Parça başına veya götürü iÅŸ
a. Ä°ÅŸ verme
MADDE 411-Ä°ÅŸçi, sözleÅŸme gereÄŸince yalnız bir iÅŸveren için sadece parça başına veya götürü iÅŸ yapmayı üstlenmiÅŸse iÅŸveren, ona yeterli iÅŸ vermekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸveren, kendi kusuru olmaksızın sözleÅŸmede öngörülen parça başına veya götürü iÅŸ saÄŸlayamayacak durumda bulunduÄŸu veya iÅŸletme koÅŸulları geçici olarak gerektirdiÄŸi takdirde iÅŸçiye, ücreti zaman esasına göre öder. Bu durumda, zamana göre ödenecek ücret, anlaÅŸmada veya hizmet ya da toplu iÅŸ sözleÅŸmesinde belirlenmemiÅŸse iÅŸveren, iÅŸçiye parça başına veya götürü olarak daha önce aldığı ortalama ücrete eÅŸdeÄŸer bir ücret ödemekle yükümlüdür.
Parça başına veya götürü ya da zamana göre iÅŸ saÄŸlayamayan iÅŸveren, en azından iÅŸgörme edimini kabulde temerrüt hükümleri uyarınca zamana göre iÅŸgörmede ödeyeceÄŸi ücreti ödemekle yükümlüdür.
b. Birim ücreti
MADDE 412- Ä°ÅŸçi, sözleÅŸme gereÄŸince parça başına veya götürü olarak çalışmayı üstlendiÄŸi takdirde iÅŸveren, her iÅŸin baÅŸlamasından önce ona ödenecek birim ücretini bildirmekle yükümlüdür.
Bu bildirimi yapmayan iÅŸveren, aynı veya benzer bir iÅŸ için belirlenmiÅŸ olan birim ücretini ödemekle yükümlüdür.
II. Ä°ÅŸ araç ve malzemeleri
MADDE 413-Aksine anlaÅŸma veya yerel âdet yoksa, iÅŸveren iÅŸçiye bu iÅŸ için gerekli araçları ve malzemeyi saÄŸlamakla yükümlüdür.
Ä°ÅŸçi iÅŸverenle anlaÅŸarak kendi araç veya malzemesini iÅŸin görülmesine özgülerse, aksi anlaÅŸmada kararlaÅŸtırılmadıkça veya yerel âdet bulunmadıkça iÅŸveren, bunun için iÅŸçiye uygun bir karşılık ödemekle yükümlüdür.
III. Giderler
1. Genel olarak
MADDE 414-Ä°ÅŸveren, iÅŸin görülmesinin gerektirdiÄŸi her türlü harcama ile iÅŸçiyi iÅŸyeri dışında çalıştırdığı takdirde, geçimi için zorunlu olan harcamaları da ödemekle yükümlüdür.
Yazılı olarak yapılmış bir hizmet veya toplu iÅŸ sözleÅŸmesinde, bizzat iÅŸçi tarafından karşılanması kararlaÅŸtırılan harcamaların, iÅŸçiye götürü biçimde günlük, haftalık veya aylık olarak ödenmesi öngörülebilir. Ancak bu ödeme, zorunlu harcamaları karşılayacak miktardan az olamaz.
Zorunlu harcamaların kısmen veya tamamen iÅŸçi tarafından bizzat karşılanmasına iliÅŸkin anlaÅŸmalar geçersizdir.
2. Taşıma araçları
MADDE 415- Ä°ÅŸçi, iÅŸin görülmesi için iÅŸverenle anlaÅŸarak iÅŸverenin veya kendisinin saÄŸladığı bir taşıma aracı kullanıyorsa, taşıtın iÅŸletilmesi ve bakımı için gerekli olaÄŸan giderler, hizmet için kullanıldığı ölçüde iÅŸverence karşılanır.
Ä°ÅŸçi iÅŸverenle anlaÅŸarak, iÅŸin görülmesinde kendi motorlu aracını kullanıyorsa, iÅŸveren ayrıca bu araçla ilgili vergiyi, zorunlu mali sorumluluk sigortası primini ve aracın yıpranması karşılığında uygun bir tazminatı hizmet için kullanıldığı ölçüde iÅŸçiye ödemekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸçi iÅŸverenle anlaÅŸarak, hizmetin görülmesinde kendisine ait diÄŸer taşıma araçlarını ve hayvanlarını kullanıyorsa iÅŸveren, bunların kullanma ve bakımı için gerekli olan olaÄŸan giderleri hizmet için kullanıldığı ölçüde karşılamakla yükümlüdür.
3. Giderlerin ödenmesi
MADDE 416-Ä°ÅŸçinin yapmış olduÄŸu giderlerden doÄŸan alacağı, daha kısa bir süre kararlaÅŸtırılmamışsa veya yerel âdet yoksa,her defasında ücretle birlikte ödenir.
Ä°ÅŸçi, sözleÅŸmeden doÄŸan borçlarını yerine getirmek için düzenli olarak masraf yapıyorsa, kendisine en az ayda bir olmak üzere belirli aralıklarla uygun bir avans verilir.
IV. Ä°ÅŸçinin kiÅŸiliÄŸinin korunması
1. Genel olarak
MADDE 417-Ä°ÅŸveren, hizmet iliÅŸkisinde iÅŸçinin kiÅŸiliÄŸini korumak ve saygı göstermek ve iÅŸyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni saÄŸlamakla, özellikle iÅŸçilerin psikolojik ve cinsel tacize uÄŸramamaları ve bu tür tacizlere uÄŸramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Ä°ÅŸveren, iÅŸyerinde iÅŸ saÄŸlığı ve güvenliÄŸinin saÄŸlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; iÅŸçiler de iÅŸ saÄŸlığı ve güvenliÄŸi konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.
Ä°ÅŸverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleÅŸmeye aykırı davranışı nedeniyle iÅŸçinin ölümü, vücut bütünlüÄŸünün zedelenmesi veya kiÅŸilik haklarının ihlaline baÄŸlı zararların tazmini, sözleÅŸmeye aykırılıktan doÄŸan sorumluluk hükümlerine tabidir.
2. Ev düzeni içinde çalışmada
MADDE 418- Ä°ÅŸçi iÅŸverenle birlikte ev düzeni içinde yaşıyorsa iÅŸveren, yeterli gıda ve uygun bir barınak saÄŸlamakla yükümlüdür.
Ä°ÅŸçi, kusuru olmaksızın hastalık veya kaza gibi sebeplerle iÅŸgörme edimini yerine getiremezse iÅŸveren, sosyal sigortalar yardımlarından yararlanamayan, bir yıla kadar çalışmış iÅŸçinin bakımını ve tedavisini, iki hafta süreyle saÄŸlamak zorundadır. Ä°ÅŸçinin bir yılı aÅŸan her hizmet yılı için söz konusu süre, dört haftayı aÅŸmamak üzere ikiÅŸer gün artırılır.
Ä°ÅŸveren, iÅŸçinin gebeliÄŸinde ve doÄŸum yapması durumunda da aynı edimleri yerine getirmekle yükümlüdür.
3. Kişisel verilerin kullanılmasında
MADDE 419-Ä°ÅŸveren, iÅŸçiye ait kiÅŸisel verileri, ancak iÅŸçinin iÅŸe yatkınlığıyla ilgili veya hizmet sözleÅŸmesinin ifası için zorunlu olduÄŸu ölçüde kullanabilir.
Özel kanun hükümleri saklıdır.
V. Ceza koÅŸulu ve ibra
MADDE 420- Hizmet sözleÅŸmelerine sadece iÅŸçi aleyhine konulan ceza koÅŸulu geçersizdir.
Ä°ÅŸçinin iÅŸverenden alacağına iliÅŸkin ibra sözleÅŸmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleÅŸmenin sona ermesinden baÅŸlayarak en az bir aylık sürenin geçmiÅŸ bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması ÅŸarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleÅŸmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür.
Hakkın gerçek tutarda ödendiÄŸini ihtiva etmeyen ibra sözleÅŸmeleri veya ibra beyanını muhtevi diÄŸer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması zorunludur.
Ä°kinci ve üçüncü fıkra hükümleri, destekten yoksun kalanlar ile iÅŸçinin diÄŸer yakınlarının isteyebilecekleri dâhil, hizmet sözleÅŸmesinden doÄŸan bütün tazminat alacaklarına da uygulanır.
VI. Tatil ve izinler
1. Hafta tatili ve iÅŸ arama izni
MADDE 421- Ä°ÅŸveren, iÅŸçiye her hafta, kural olarak pazar günü veya durum ve koÅŸullar buna imkân vermezse, bir tam çalışma günü tatil vermekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸveren, belirsiz süreli hizmet sözleÅŸmesinin feshi hâlinde, bildirim süresi içinde iÅŸçiye ücretinde bir kesinti olmaksızın, günde iki saat iÅŸ arama izni vermekle yükümlüdür.
Ä°zin saatlerinin ve günlerinin belirlenmesinde, iÅŸyerinin ve iÅŸçinin haklı menfaatleri göz önünde tutulur.
2. Yıllık izin
a. Süresi
MADDE 422-Ä°ÅŸveren, en az bir yıl çalışmış olan iÅŸçilere yılda en az iki hafta ve onsekiz yaşından küçük iÅŸçiler ile elli yaşından büyük iÅŸçilere de en az üç hafta ücretli yıllık izin vermekle yükümlüdür.
b. Ä°ndirimi
MADDE 423- Ä°ÅŸçi, bir hizmet yılı içinde kendi kusuruyla toplam bir aydan daha uzun bir süreyle hizmeti yerine getirmediÄŸi takdirde iÅŸveren, çalışılmayan her tam ay için, yıllık ücretli izin süresinden bir gün indirim yapabilir.
Ä°ÅŸçi, bir hizmet yılı içinde kendi kusuru olmaksızın hastalık, kaza, yasal bir yükümlülüÄŸün veya kamu görevinin yerine getirilmesi gibi kiÅŸiliÄŸine baÄŸlı sebeplerle en çok üç ay süreyle iÅŸgörme edimini yerine getiremediÄŸi takdirde, iÅŸveren yıllık ücretli izin süresinden indirim yapamaz.
Ä°ÅŸveren, gebelik ve doÄŸum yapma sebebiyle iÅŸgörme edimini en çok üç ay süreyle yerine getiremeyen kadın iÅŸçinin yıllık ücretli izin süresinden indirim yapamaz.
Hizmet veya toplu iÅŸ sözleÅŸmeleriyle, iÅŸçinin aleyhine hüküm doÄŸuracak ÅŸekilde, ikinci ve üçüncü fıkra hükümlerine aykırı düzenleme yapılamaz.
c. Kullanılması
MADDE 424-Yıllık ücretli izinler, kural olarak aralıksız biçimde verilir; ancak tarafların anlaÅŸmasıyla ikiye bölünerek de kullanılabilir.
Ä°ÅŸveren, yıllık ücretli izin tarihlerini, iÅŸyerinin veya ev düzeninin menfaatleriyle baÄŸdaÅŸtığı ölçüde, iÅŸçinin isteklerini göz önünde tutarak belirler.
d. Ücreti
MADDE 425- Ä°ÅŸveren, yıllık ücretli iznini kullanan her iÅŸçiye, yıllık ücretli izin süresine iliÅŸkin ücretini, ilgili iÅŸçinin izne baÅŸlamasından önce peÅŸin olarak ödemek veya avans olarak vermekle yükümlüdür.
 Ä°ÅŸçi, hizmet iliÅŸkisi devam ettiÄŸi sürece, iÅŸverenden alacağı para ve baÅŸka menfaatler karşılığında yıllık ücretli izin hakkından feragat edemez.
Hizmet sözleÅŸmesinin herhangi bir sebeple sona ermesi hâlinde, iÅŸçinin hak kazanıp da kullanamadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleÅŸmenin sona erdiÄŸi tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete iliÅŸkin zamanaşımı, hizmet sözleÅŸmesinin sona erdiÄŸi tarihte iÅŸlemeye baÅŸlar.
VII. Hizmet belgesi
MADDE 426-Ä°ÅŸveren, iÅŸçinin isteÄŸi üzerine her zaman, iÅŸin türünüve süresini içeren bir hizmet belgesi vermekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸçinin açıkça istemde bulunması hâlinde, hizmet belgesinde onun iÅŸgörmedeki becerisi ile tutum ve davranışları da belirtilir.
Hizmet belgesinin zamanında verilmemesinden veya belgede doÄŸru olmayan bilgiler bulunmasından zarar gören iÅŸçi veya iÅŸçiyi iÅŸe alan yeni iÅŸveren, eski iÅŸverenden tazminat isteyebilir.
E. Sınaî ve fikrî mülkiyet hakkı
MADDE 427- Hizmet buluÅŸları üzerinde iÅŸçinin ve iÅŸverenin hakları, bunların kazanılması ile diÄŸer sınaî ve fikrî mülkiyet hakları konusunda özel kanun hükümleri uygulanır.
F. Hizmet iliÅŸkisinin devri
I. Ä°ÅŸyerinin tamamının veya bir bölümünün devri
MADDE 428Ä°ÅŸyerinin tamamı veya bir bölümü hukuki bir iÅŸlemle baÅŸkasına devredildiÄŸinde, devir tarihinde iÅŸyerinde veya bir bölümünde mevcut olan hizmet sözleÅŸmeleri, bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer.
Ä°ÅŸçinin hizmet süresine baÄŸlı hakları bakımından, onun devreden iÅŸveren yanında iÅŸe baÅŸladığı tarih esas alınır.
Yukarıdaki hükümlere göre devir hâlinde, devirden önce doÄŸmuÅŸ olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan, devreden ve devralan iÅŸveren müteselsilen sorumludurlar. Ancak, devreden iÅŸverenin bu yükümlülüklerden doÄŸan sorumluluÄŸu, devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.
II. SözleÅŸmenin devri
MADDE 429- Hizmet sözleÅŸmesi, ancak iÅŸçinin yazılı rızası alınmak suretiyle, sürekli olarak baÅŸka bir iÅŸverene devredilebilir.
Devir iÅŸlemiyle, devralan, bütün hak ve borçları ile birlikte, hizmet sözleÅŸmesinin iÅŸveren tarafı olur. Bu durumda, iÅŸçinin, hizmet süresine baÄŸlı hakları bakımından, devreden iÅŸveren yanında iÅŸe baÅŸladığı tarih esas alınır.
G. SözleÅŸmenin sona ermesi
I. Belirli süreli sözleÅŸmede
MADDE 430-Belirli süreli hizmet sözleÅŸmesi,aksi kararlaÅŸtırılmadıkça, fesih bildiriminde bulunulmasına gerek olmaksızın, sürenin bitiminde kendiliÄŸinden sona erer.
Belirli süreli sözleÅŸme, süresinin bitiminden sonra örtülü olarak sürdürülüyorsa, belirsiz süreli sözleÅŸmeye dönüÅŸür. Ancak, esaslı bir sebebin varlığı hâlinde, üst üste belirli süreli hizmet sözleÅŸmesi kurulabilir.
Taraflardan her biri, on yıldan uzun süreli hizmet sözleÅŸmesini on yıl geçtikten sonra, altı aylık fesih bildirim süresine uyarak feshedebilir. Fesih, ancak bu süreyi izleyen aybaşında hüküm ifade eder.
SözleÅŸmenin fesih bildirimiyle sona ereceÄŸi kararlaÅŸtırılmış ve iki taraf da fesih bildiriminde bulunmamışsa, sözleÅŸme belirsiz süreli sözleÅŸmeye dönüÅŸür.
II. Belirsiz süreli sözleÅŸmede
1. Genel olarak fesih hakkı
MADDE 431-Taraflardan her birinin, belirsiz süreli sözleÅŸmeyi fesih sürelerine uyarak feshetme hakkı vardır.
2. Fesih bildirim süresi
a. Genel olarak
MADDE 432-Belirsiz süreli hizmet sözleÅŸmelerinin feshinden önce, durumun diÄŸer tarafa bildirilmesi gerekir.
Hizmet sözleÅŸmesi; bildirimin diÄŸer tarafa ulaÅŸmasından baÅŸlayarak, hizmet süresi bir yıla kadar sürmüÅŸ olan iÅŸçi için iki hafta sonra; bir yıldan beÅŸ yıla kadar sürmüÅŸ iÅŸçi için dört hafta ve beÅŸ yıldan fazla sürmüÅŸ iÅŸçi için altı hafta sonra sona erer.
Bu süreler kısaltılamaz; ancak sözleÅŸmeyle artırılabilir.
Ä°ÅŸveren, fesih bildirim süresine ait ücreti peÅŸin vermek suretiyle hizmet sözleÅŸmesini feshedebilir.
Fesih bildirim sürelerinin, her iki taraf için de aynı olması zorunludur; sözleÅŸmede farklı süreler öngörülmüÅŸse, her iki tarafa da en uzun olan fesih bildirim süresi uygulanır.
Hizmet sözleÅŸmesinin askıya alındığı hâllerde fesih bildirim süreleri iÅŸlemez.
b. Deneme süresi içinde
MADDE 433-Taraflar, hizmet sözleÅŸmesine iki ayı aÅŸmamak koÅŸuluyla deneme süresi koyabilirler. Deneme süresi konulmuÅŸsa taraflar, bu süre içinde fesih süresine uymak zorunda olmaksızın, hizmet sözleÅŸmesini tazminatsız feshedebilirler.
Ä°ÅŸçinin çalıştığı günler için ücret ve diÄŸer hakları saklıdır.
III. Feshe karşı koruma
MADDE 434- Hizmet sözleÅŸmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiÄŸi durumlarda iÅŸveren, iÅŸçiye fesih bildirim süresine ait ücretinüç katı tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.
IV. Derhâl fesih
1. Koşulları
a. Haklı sebepler
MADDE 435-Taraflardan her biri, haklı sebeplerle sözleÅŸmeyi derhâl feshedebilir. SözleÅŸmeyi fesheden taraf, fesih sebebini yazılı olarak bildirmek zorundadır.
SözleÅŸmeyi fesheden taraftan, dürüstlük kurallarına göre hizmet iliÅŸkisini sürdürmesi beklenemeyen bütün durum ve koÅŸullar, haklı sebep sayılır.
b. Ä°ÅŸverenin ödeme güçsüzlüÄŸüne düÅŸmesi
MADDE 436-Ä°ÅŸverenin ödeme güçsüzlüÄŸüne düÅŸmesi hâlinde iÅŸçi, sözleÅŸmeden doÄŸan hakları uygun bir süre içinde iÅŸveren tarafından güvenceye baÄŸlanmazsa, sözleÅŸmeyi derhâl feshedebilir.
2. Sonuçları
a. Haklı sebeple fesihte
MADDE 437-Haklı fesih sebepleri, taraflardan birinin sözleÅŸmeye uymamasından doÄŸmuÅŸsa o taraf, sebep olduÄŸu zararı, hizmet iliÅŸkisine dayanan bütün haklar göz önünde tutularak, tamamen gidermekle yükümlüdür.
DiÄŸer durumlarda hâkim, bütün durum ve koÅŸulları göz önünde tutarak haklı sebeple feshin maddi sonuçlarını serbestçe deÄŸerlendirir.
b. Haklı sebebe dayanmayan fesihte
MADDE 438-Ä°ÅŸveren, haklı sebep olmaksızın hizmet sözleÅŸmesini derhâl feshederse iÅŸçi, belirsiz süreli sözleÅŸmelerde, fesih bildirim süresine; belirli süreli sözleÅŸmelerde ise, sözleÅŸme süresine uyulmaması durumunda, bu sürelere uyulmuÅŸ olsaydı kazanabileceÄŸi miktarı, tazminat olarak isteyebilir.
Belirli süreli hizmet sözleÅŸmesinde iÅŸçinin hizmet sözleÅŸmesinin sona ermesi yüzünden tasarruf ettiÄŸi miktar ile baÅŸka bir iÅŸten elde ettiÄŸi veya bilerek elde etmekten kaçındığı gelir, tazminattan indirilir.
Hâkim, bütün durum ve koÅŸulları göz önünde tutarak, ayrıca miktarını serbestçe belirleyeceÄŸi bir tazminatın iÅŸçiye ödenmesine karar verebilir; ancak belirlenecek tazminat miktarı, iÅŸçinin altı aylık ücretinden fazla olamaz.
c. Ä°ÅŸçinin haksız olarak iÅŸe baÅŸlamaması veya iÅŸi bırakması
MADDE 439- Ä°ÅŸçi, haklı sebep olmaksızın iÅŸe baÅŸlamadığı veya aniden iÅŸi bıraktığı takdirde iÅŸveren, aylık ücretin dörtte birine eÅŸit bir tazminat isteme hakkına sahiptir. Ä°ÅŸverenin, ayrıca ek zararlarının giderilmesini isteme hakkı da vardır.
Ä°ÅŸveren zarara uÄŸramamışsa veya uÄŸradığı zarar iÅŸçinin aylık ücretinin dörtte birinden az ise, hâkim tazminatı indirebilir.
Tazminat isteme hakkı takas yoluyla sona ermemiÅŸse iÅŸveren, iÅŸçinin iÅŸe baÅŸlamamasından veya iÅŸi bırakmasından baÅŸlayarak otuz gün içinde, dava veya takip yoluyla bu hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde, tazminat isteme hakkı düÅŸer.
V. Ä°ÅŸçinin veya iÅŸverenin ölümü
1. Ä°ÅŸçinin ölümü
MADDE 440-SözleÅŸme, iÅŸçinin ölümüyle kendiliÄŸinden sona erer. Ä°ÅŸveren, iÅŸçinin saÄŸ kalan eÅŸine ve ergin olmayan çocuklarına, yoksa bakmakla yükümlü olduÄŸu kiÅŸilere, ölüm gününden baÅŸlayarak bir aylık; hizmet iliÅŸkisi beÅŸ yıldan uzun bir süre devam etmiÅŸse, iki aylık ücret tutarında bir ödeme yapmakla yükümlüdür.
2. Ä°ÅŸverenin ölümü
MADDE 441-Ä°ÅŸverenin ölümü hâlinde, yerini mirasçıları alır. Bu durumda iÅŸyerinin tamamının veya bir bölümünün devri ile gerçekleÅŸen hizmet iliÅŸkisinin devrine iliÅŸkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır.
Hizmet sözleÅŸmesi ağırlıklı olarak iÅŸverenin kiÅŸiliÄŸi dikkate alınmak suretiyle kurulmuÅŸsa, onun ölümüyle kendiliÄŸinden  sona erer. Ancak, iÅŸçi sözleÅŸmenin süresinden önce sona ermesi yüzünden uÄŸradığı zarar için, mirasçılardan hakkaniyete uygun bir tazminat isteminde bulunabilir.
VI. SözleÅŸmenin sona ermesinin sonuçları
1. Borçların muaccel olması
MADDE 442- SözleÅŸmenin sona ermesiyle, sözleÅŸmeden doÄŸan bütün borçlar muaccel olur.
Muacceliyet anı, iÅŸçinin aracılığı suretiyle kurulan hukuki iliÅŸkilerde üçüncü kiÅŸinin üstlendiÄŸi borç, hizmet sözleÅŸmesinin sona ermesinden sonra tamamen veya kısmen ifa edilecekse altı aya; dönemsel edimler içeren iliÅŸkilerde bir yıla; sigorta sözleÅŸmelerinde veya ifası altı aydan uzun bir süreye yayılmış olan iÅŸlerde ise iki yıla kadar, yazılı bir anlaÅŸmayla ertelenebilir.
Üretilenden pay verilmesi öngörülen hâllerde ürün payı belirlenir belirlenmez, cirodan veya kârdan pay verilmesi kararlaÅŸtırılan hâllerde ise pay, hesap dönemini izleyen en geç üç ay sonunda muaccel olur.
2. Geri verme yükümlülüÄŸü
MADDE 443-SözleÅŸmenin sona ermesi durumunda, taraflardan her biri, diÄŸerinden veya üçüncü bir kiÅŸiden diÄŸerinin hesabına, hizmetle iliÅŸkili olarak almış olduÄŸu ÅŸeyleri geri vermekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸçi, özellikle motorlu taşıtları ve trafik izin belgelerini, alacaklarından fazla olduÄŸu ölçüde ücret ve masraf avanslarını geri vermekle yükümlüdür.
Tarafların hapis hakları saklıdır.
VII. Rekabet yasağı
1. Koşulları
MADDE 444-Fiil ehliyetine sahip olan iÅŸçi, iÅŸverene karşı, sözleÅŸmenin sona ermesinden sonra herhangi bir biçimde onunla rekabet etmekten, özellikle kendi hesabına rakip bir iÅŸletme açmaktan, baÅŸka bir rakip iÅŸletmede çalışmaktan veya bunların dışında, rakip iÅŸletmeyle baÅŸka türden bir menfaat iliÅŸkisine giriÅŸmektenkaçınmayı yazılı olarak üstlenebilir.
Rekabet yasağı kaydı, ancak hizmet iliÅŸkisi iÅŸçiye müÅŸteri çevresi veya üretim sırları ya da iÅŸverenin yaptığı iÅŸler hakkında bilgi edinme imkânı saÄŸlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, iÅŸverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikteyse geçerlidir.
2. Sınırlandırılması
MADDE 445-Rekabet yasağı, iÅŸçinin ekonomik geleceÄŸini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düÅŸürecek biçimde yer, zaman ve iÅŸlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koÅŸullar dışında iki yılı aÅŸamaz.
Hâkim, aşırı nitelikteki rekabet yasağını, bütün durum ve koÅŸulları serbestçe deÄŸerlendirmek ve iÅŸverenin üstlenmiÅŸ olabileceÄŸi karşı edimi de hakkaniyete uygun biçimde göz önünde tutmak suretiyle, kapsamı veya süresi bakımından sınırlayabilir.
3. Aykırı davranışların sonuçları
MADDE 446-Rekabet yasağına aykırı davranan iÅŸçi, bunun sonucu olarak iÅŸverenin uÄŸradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür.
YasaÄŸa aykırı davranış bir ceza koÅŸuluna baÄŸlanmışsa ve sözleÅŸmede aksine bir hüküm de yoksa, iÅŸçi öngörülen miktarı ödeyerek rekabet yasağına iliÅŸkin borcundan kurtulabilir; ancak, iÅŸçi bu miktarı aÅŸan zararı gidermek zorundadır.
Ä°ÅŸveren, ceza koÅŸulu ve doÄŸabilecek ek zararlarının ödenmesi dışında, sözleÅŸmede yazılı olarak açıkça saklı tutması koÅŸuluyla, kendisinin ihlal veya tehdit edilen menfaatlerinin önemi ile iÅŸçinin davranışı haklı gösteriyorsa, yasaÄŸa aykırı davranışa son verilmesini de isteyebilir.
4. Sona ermesi
MADDE 447-Rekabet yasağı, iÅŸverenin bu yasağın sürdürülmesinde gerçek bir yararının olmadığı belirlenmiÅŸse sona erer.
SözleÅŸme, haklı bir sebep olmaksızın iÅŸveren tarafından veya iÅŸverene yüklenebilen bir nedenle iÅŸçi tarafından feshedilirse, rekabet yasağı sona erer.
Ä°KÄ°NCÄ° AYIRIM
Pazarlamacılık SözleÅŸmesi
A. Tanımı ve kurulması
I. Tanımı
MADDE 448- Pazarlamacılık sözleÅŸmesi, pazarlamacının sürekli olarak, bir ticari iÅŸletme sahibi iÅŸveren hesabına ve iÅŸletmesinin dışında, her türlü iÅŸlemin yapılmasına aracılık etmeyi veya yazılı anlaÅŸma varsa, bu anlaÅŸmada belirtilen iÅŸlemleri yapmayı, iÅŸletme sahibi iÅŸverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiÄŸi sözleÅŸmedir.
II. Kurulması
MADDE 449- Pazarlamacılık sözleÅŸmesi, sözleÅŸmenin süresini, sona ermesini, pazarlamacının yetkilerini, ücret ve masrafların nasıl ödeneceÄŸini, taraflardan birinin yerleÅŸim yeri yabancı ülkede ise uygulanacak hukukun ve yetkili mahkemenin hangisi olduÄŸunu içerir.
Yukarıdaki fıkra uyarınca sözleÅŸmede yer alması öngörülen hususlar taraflarca belirlenmemiÅŸse, kanun hükümleri ve alışılmış hizmet koÅŸulları uygulanır.
B. Pazarlamacının yükümlülük ve yetkileri
I. Yükümlülükleri
MADDE 450- Pazarlamacı, talimata uymamasını zorunlu kılan haklı bir sebep olmadıkça, kendisine verilen talimata uygun olarak müÅŸterileri ziyaret etmekle yükümlüdür; iÅŸverenin izni olmadıkça, kendisi veya üçüncü kiÅŸiler hesabına iÅŸlem yapamaz, aracılık edemez.
Pazarlamacı, iÅŸlem yapmaya yetkiliyse, talimatta öngörülen fiyatlara ve diÄŸer iÅŸlem koÅŸullarına uymak zorundadır; iÅŸveren razı olmadıkça, bunlarda deÄŸiÅŸiklik yapamaz.
Pazarlamacı, pazarlama faaliyetleri ile ilgili olarak düzenli biçimde ayrıntılı bilgi vermek, aldığı sipariÅŸleri iÅŸverene derhâl ulaÅŸtırmak ve müÅŸteri çevresini ilgilendiren önemli olayları bildirmekle yükümlüdür.
II. Garanti
MADDE 451- Pazarlamacının, müÅŸterilerin ödememelerinden veya diÄŸer yükümlülüklerini ifa etmemelerinden sorumlu olacağına ya da alacağın tahsili için yapılacak masrafları tamamen veya kısmen karşılayacağına iliÅŸkin anlaÅŸmalar, kesin olarak hükümsüzdür.
Pazarlamacı, kendi müÅŸteri çevresiyle iÅŸlem yapıyorsa, müÅŸterilerin borçlarını ifa etmemesi durumunda, iÅŸverenin her bir iÅŸlemde uÄŸrayacağı zararın dörtte birini geçmemek üzere karşılamayı, uygun bir ek komisyon kararlaÅŸtırılması koÅŸuluyla yazılı olarak üstlenebilir.
Sigorta sözleÅŸmelerinde aracılık yapan pazarlamacılar, bir primin tamamının veya bir kısmının ödenmemesi sebebiyle, bunun tahsili için dava veya icra takibi yoluna baÅŸvurulması durumunda, bu amaçla yapılacak masrafların en çok yarısını karşılayacaklarını, yazılı olarak üstlenebilirler.
III. Yetkileri
MADDE 452- Aksine yazılı anlaÅŸma olmadıkça pazarlamacı, sadece iÅŸlemlere aracılık etmeye yetkilidir.
Pazarlamacı, iÅŸlem yapmaya yetkili kılınmışsa yetkisi, bu iÅŸlerin icrası için gereken bütün olaÄŸan hukuki iÅŸlem ve fiilleri kapsar; özel yetki verilmedikçe müÅŸterilerden tahsilat yapamaz ve ödeme günlerini deÄŸiÅŸtiremez.
C. Ä°ÅŸverenin özel yükümlülükleri
I. Faaliyet alanı
MADDE 453- Pazarlamacıya belirli bir pazarlama alanında veya belirli bir müÅŸteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi verilmiÅŸ ve aksine yazılı anlaÅŸma da yapılmamışsa iÅŸveren, baÅŸkalarına aynı alan veya çevrede faaliyette bulunma yetkisi veremez; ancak, kendisi üçüncü kiÅŸilerle iÅŸlem yapabilir.
SözleÅŸmenin pazarlama alanı veya müÅŸteri çevresine iliÅŸkin hükmünün deÄŸiÅŸtirilmesini gerektiren bir sebep varsa iÅŸveren, söz konusu hükmü, sözleÅŸmede fesih bildirim süresi öngörülmüÅŸ olsa bile, bu süreye uymadan tek taraflı olarak deÄŸiÅŸtirebilir; ancak, bu durumda pazarlamacının tazminat ve hizmet sözleÅŸmesini haklı sebeple sona erdirme hakkı saklıdır.
II. Ücret
1. Genel olarak
MADDE 454- Ä°ÅŸveren, pazarlamacıya sadece belirli bir miktardan veya bu miktarla birlikte komisyondan oluÅŸan bir ücret ödemekle yükümlüdür.
Ücretin tamamının veya önemli kısmının komisyondan oluÅŸacağına iliÅŸkin yazılı anlaÅŸma, kararlaÅŸtırılan komisyonun, pazarlamacının faaliyetinin uygun karşılığını oluÅŸturması koÅŸuluyla geçerlidir.
Deneme süresi için ödenecek ücret, serbestçe kararlaÅŸtırılabilir. Ancak, deneme süresi iki ayı geçemez.
2. Komisyon
MADDE 455- Pazarlamacı, belirli bir pazarlama alanı veya belirli bir müÅŸteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi sadece kendisine verilmiÅŸse, kendisinin veya iÅŸverenin bu alan veya çevrede yaptığı bütün iÅŸlerde kararlaÅŸtırılmış ya da alışılmış olan komisyonun ödenmesini isteyebilir.
Belirli bir pazarlama alanı veya belirli müÅŸteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi pazarlamacıyla birlikte baÅŸkalarına da verilmiÅŸse pazarlamacıya, sadece kendisinin aracılık ettiÄŸi veya bizzat yaptığı iÅŸler için komisyon ödenir.
Komisyonun muaccel olması anında, yapılan iÅŸin deÄŸeri henüz kesin olarak belirlenemiyorsa komisyon, önce alışılmış olan en az deÄŸeri üzerinden, geri kalanı ise, en geç iÅŸin yerine getirilmesinde ödenir.
3. Pazarlama faaliyetinin engellenmesi
MADDE 456- Pazarlamacının pazarlama iÅŸlerini yürütmesi, kendi kusuru olmaksızın imkânsız hâle gelir ve sözleÅŸme veya kanun gereÄŸi bu hâlde bile kendisine ücret ödenmesi gerekirse ücret, sabit ücrete ve komisyonun kaybı sebebiyle ödenebilecek uygun tazminata göre belirlenir. Ancak komisyon, ücretin beÅŸte birinden az ise, komisyon kaybı sebebiyle tazminat ödenmeyeceÄŸi yazılı olarak kararlaÅŸtırılabilir.
Pazarlamacı, pazarlama iÅŸlerini kendi kusuru olmaksızın yürütme imkânını bulamamasına karşın ücretinin tamamını almışsa, iÅŸverenin istemi üzerine, kendisinin yapabileceÄŸi ve kendisinden beklenebilecek iÅŸleri onun iÅŸletmesinde yapmakla yükümlüdür.
III. Harcamalar
MADDE 457- Pazarlamacı, aynı zamanda birden fazla iÅŸveren hesabına faaliyette bulunuyorsa, aksi yazılı ÅŸekilde kararlaÅŸtırılmadıkça, her iÅŸveren, pazarlamacının harcamalarına eÅŸit olarak katılmakla yükümlüdür.
 Harcamaların tamamen veya kısmen sabit ücrete veya komisyona dâhil edilmesine iliÅŸkin anlaÅŸmalar kesin olarak hükümsüzdür.
IV. Hapis hakkı
MADDE 458- Pazarlamacılık iliÅŸkisinden doÄŸan muaccel alacaklar ile iÅŸverenin ödeme güçsüzlüÄŸüne düÅŸmesi durumunda, henüz muaccel olmayan alacakların güvence altına alınması için pazarlamacı, taşınırlar, kıymetli evrak ve tahsil yetkisine dayanarak müÅŸterilerden almış olduÄŸu paralar üzerinde hapis hakkına sahiptir.
Pazarlamacı, araç ve taşıma belgelerini, fiyat tarifelerini, müÅŸterilerle ilgili kayıtlar ile diÄŸer belgeleri alıkoyamaz.
D. Sona ermesi
I. Özel fesih süresi
MADDE 459- Komisyon, sabit ücretin en az beÅŸte birini oluÅŸturuyor ve önemli mevsimlik dalgalanmalardan etkileniyorsa iÅŸveren, bir  önceki mevsimin sona ermesinden beri kendisiyle çalışmaya devam eden pazarlamacının sözleÅŸmesini, yeni mevsim sırasında iki aylık fesih süresine uyarak feshedebilir.
Aynı koÅŸullar altında pazarlamacı da, kendisini bir önceki mevsim sonuna kadar çalıştırmış ve bundan sonra da çalıştırmaya devam eden iÅŸverene karşı, bir sonraki mevsimin baÅŸlamasına kadar olan dönemde, iki aylık fesih süresine uyarak sözleÅŸmeyi feshedebilir.
II. Özel sonuçlar
MADDE 460- SözleÅŸmenin sona ermesi hâlinde, pazarlamacının bizzat yaptığı veya yapılmasına aracılık ettiÄŸi bütün iÅŸlemler ile kabul ve yerine getirme zamanına bakılmaksızın, sözleÅŸmenin sona ermesine kadar iÅŸverene iletilen bütün sipariÅŸler için komisyon ödenir.
SözleÅŸmenin sona ermesi hâlinde pazarlamacı, pazarlamacılık faaliyetinde bulunması için kendisine verilen örnek ve modelleri, fiyat tarifelerini, müÅŸterilerle ilgili kayıtları ve diÄŸer belgeleri iÅŸverene geri vermekle yükümlüdür. Ancak, pazarlamacının hapis hakkı saklıdır.
ÜÇÜNCÜ AYIRIM
Evde Hizmet SözleÅŸmesi
A.Tanımı ve çalışma koÅŸulları
I. Tanımı
MADDE 461-Evde hizmet sözleÅŸmesi, iÅŸverenin verdiÄŸi iÅŸi, iÅŸçinin kendi evinde veya belirleyeceÄŸi baÅŸka bir yerde, bizzat veya aile bireyleriyle birlikte bir ücret karşılığında görmeyi üstlendiÄŸi sözleÅŸmedir.
 II. Çalışma koÅŸullarının bildirilmesi
MADDE 462-Ä°ÅŸveren, iÅŸçiye her yeni iÅŸ veriÅŸinde genel çalışma koÅŸulları dışında kalan ve o iÅŸe özgü özellikleri bildirir; gerekiyorsa iÅŸçi tarafından saÄŸlanacak malzemeyi, bu malzemenin saÄŸlanması için kendisine ne miktarda ödemede bulunacağını ve iÅŸ için ödeyeceÄŸi ücreti de iÅŸçiye yazılı olarak bildirir.
Ä°ÅŸin verilmesinden önce malzeme için ödenecek bedel ve iÅŸ için ödenecek ücret yazıyla bildirilmemiÅŸse, bu iÅŸlerde uygulanan alışılmış bedel ve ücret ödenir.
III. Ä°ÅŸçinin özel borçları
1. İşin yapılması
MADDE 463-Ä°ÅŸçi, iÅŸe zamanında baÅŸlamak, iÅŸi kararlaÅŸtırılan zamanda bitirmek ve çalışmanın sonucunu iÅŸverene teslim etmekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸ, iÅŸçinin kusuruyla ayıplı olarak görülmüÅŸse iÅŸçi, giderilmesi mümkün olan ayıpları, masrafı kendisine ait olmak üzere gidermek zorundadır.
2. Malzeme ve iÅŸ araçları
MADDE 464­- Malzeme ve iÅŸ araçları iÅŸveren tarafından saÄŸlanmışsa, iÅŸçi bunları gereken özeni göstererek kullanmak, bundan dolayı hesap vermek, ayrıca kalan malzeme ile iÅŸ araçlarını da iÅŸverene teslim etmekle yükümlüdür.
Ä°ÅŸçi iÅŸi görürken, kendisine teslim edilen malzemenin veya iÅŸ araçlarının bozuk olduÄŸunu belirlerse, durumu hemen iÅŸverene bildirir ve iÅŸe devam etmeden önce, onun talimatını bekler.
Ä°ÅŸçi, kendisine teslim edilen malzeme veya iÅŸ araçlarını kendi kusuruyla kullanılmaz hâle getirirse, iÅŸverene karşı onun kullanılmaz hâle geldiÄŸi gündeki rayiç bedeli kadar sorumludur.
IV. Ä°ÅŸverenin özel borçları
1. Ürünün kabulü
MADDE 465-Ä°ÅŸveren, iÅŸçinin üreterek teslim ettiÄŸi ürünü inceler; varsa bulduÄŸu ayıpları teslimden baÅŸlayarak bir hafta içinde iÅŸçiye bildirir. Süresinde bildirim yapılmamışsa, ürün mevcut durumuyla kabul edilmiÅŸ sayılır.
2. Ücret
a. Ödenmesi
MADDE 466- Yapılan iÅŸin ücreti, iÅŸçi, iÅŸveren tarafından aralıksız olarak çalıştırıldığı takdirde, onbeÅŸ günde bir veya iÅŸçinin rızasıyla ayda bir; aralıklı olarak çalıştırıldığı takdirde, ürünün her tesliminde ödenir.
Her ücret ödenmesinde iÅŸçiye, bir hesap özeti verilir. Hesap özetinde, varsa kesintilerin miktarı ve sebebi de gösterilir.
b. Çalışmanın engellenmesi hâlinde
MADDE 467-Ä°ÅŸçiyi aralıksız biçimde çalıştıran iÅŸveren, ürünü kabulde temerrüde düÅŸtüÄŸü veya iÅŸçinin kiÅŸiliÄŸinden kaynaklanan sebeplerle ve kusuru olmaksızın çalışma engellendiÄŸi takdirde, hizmet ediminin engellenmesi durumundaki ücret ödenmesine iliÅŸkin hükümler gereÄŸince, ona ücretini ödemekle yükümlüdür. DiÄŸer durumlarda iÅŸveren, bu hükümlere göre ücret ödemekle yükümlü deÄŸildir.
V. Sona ermesi
MADDE 468-Ä°ÅŸçiye deneme amacıyla bir iÅŸ verilmiÅŸse, aksi kararlaÅŸtırılmadıkça, sözleÅŸme deneme süresi için kurulmuÅŸ sayılır.
Ä°ÅŸçi, iÅŸveren tarafından aralıksız olarak çalıştırıldığı takdirde, aksi kararlaÅŸtırılmadıkça, sözleÅŸme belirsiz süreyle yapılmış sayılır; diÄŸer durumlarda sözleÅŸmenin belirli süreyle yapıldığı kabul edilir.
B. Genel hükümlerin uygulanması
MADDE 469-Pazarlamacılık sözleÅŸmesine ve evde hizmet sözleÅŸmesine iliÅŸkin hüküm bulunmayan hâllerde, hizmet sözleÅŸmesinin genel hükümleri uygulanır.
KANUNUN DEVAMI Ä°ÇÄ°N LÜTFEN AÅžAÄžIDAKÄ° LÄ°NKÄ° TIKLAYINIZ
http://www.marbleport.com/madencilik-kulturu/196/6098-sayili-turk-borclar-kanunu-devami-vi